Profesor Andrzej Zoll zaprezentował w gminie Brzeźnica dokonania Józefa barona Bauma Appelshofena (1821-1883), dawnego marszałka powiatu wadowickiego na tle przemian społecznych i rozwoju Galicji, w tym Ziemi Wadowickiej.

Wykład był jednocześnie opowieścią rodzinną od Baumów, poprzez Seelingów do Zollów. Praprababką profesora Andrzeja Zolla była Karolina Seeling von Saulenfels z domu Baum, siostra Józefa barona Bauma. Była to dwójka z licznego rodzeństwa. Urodzili się i dorastali w dworze w Kopytówce (gmina Brzeźnica, powiat wadowicki). Ich rodzicami byli Antoni baron Baum i Helena baronowa Baum.

Organizatorami spotkania, które odbyło się 11 października 2024 r. w Spichlerzu Książki w Brzeźnicy byli: Rodzina Zollów, Ksiądz Rafał Marciak Proboszcz Parafii w Marcyporębie, Wójt Gminy Brzeźnica Bogusław Antos, Przewodnicząca Rady Gminy Brzeźnica Jadwiga Kozioł, Gminna Biblioteka Publiczna w Brzeźnicy.

Życie tak ułożyło scenariusz, że mogliśmy, przywołać postać Józefa barona Bauma poprzez spotkanie i wykład profesora Andrzeja Zolla. Wójt Bogusław Antos witając dostojnego gościa, powiedział: „Pan profesor Andrzej Zoll to wybitny polski prawnik, profesor zwyczajny, autorytet w dziedzinie nauk prawnych, specjalista prawa karnego i wykładowca na Uniwersytetcie Jagiellońskim, w tym wieloletni kierownik Katedry Prawa Karnego UJ, autor wielu publikacji naukowych, monografii i komentarzy, brał udział w rozmowach Okrągłego Stołu – jako ekspert prawny Solidarności, sędzia i były prezes Trybunału Konstytucyjnego, rzecznik Praw Obywatelskich, były Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej, doktor honoris causa zagranicznych uniwersytetów”.

Pani Przewodnicząca Rady Gminy Brzeźnica Jadwiga Kozioł tytułem wstępu przybliżyła najważniejsze fakty z życia Józefa barona Bauma, w tym m.in. informację, że w Kopytówce znajduje się dwór, który wybudował w 1870 r. razem z żoną Walerią z domu Dunin.

Celem zorganizowanego wydarzenia było przywracanie do zbiorowej pamięci Józefa barona Bauma, poprzez wykład i towarzyszącą wystawę tematyczną. Kuratorem i kustoszem wystawy jest Pan Jacek Zoll z Warszawy bratanek prof. Andrzeja Zolla. Przez lata gromadzone materiały z archiwów rodzinnych i państwowych sprawiły, że prezentacja jest imponująca.

Drzewo genealogiczne rozrysowane na 10 pokoleń robi wrażenie. Tematyczne plansze dostarczają wielu wiadomości, w tym o rektorach Uniwersytetu Jagiellońskiego – profesorze Fryderyku Zollu starszym (pradziadku profesora Andrzeja Zolla) i profesorze Fryderyku Zollu młodszym (dziadku profesora Andrzeja Zolla).

Na innych planszach widać, jak na przestrzeni dziejów polonizowali się członkowie rodzin niemieckich i austriackich urzędników. Ich potomkowie brali udział razem z Polakami w powstaniach i wojnach. Józef baron Baum podczas powstania styczniowego był organizatorem wojskowym obwodu wadowickiego, za co trafił do więzienia.

Babcia profesora Adela Zoll z domu Hosch udzielała się charytatywnie, tym podczas I wojny światowej. W dowód uznania otrzymała dyplom i odznaczenie od Papieża Benedykta XV oraz order Czerwonego Krzyża. Dwaj starsi bracia profesora Andrzeja Zolla Fryderyk i Feliks zginęli w powstaniu warszawskim.

Zapomniany dzisiaj w przestrzeni miasta Wadowic Józef baron Baum miał do czasów II wojny światowej w tym mieście pomnik. Na skwerze pomiędzy Sądem a Gimnazjum stała kolumna z popiersiem Bauma. Miejsce nie było przypadkowe, te dwie ważne instytucje powstały w czasach jego rządów i dzięki jego wizji rozwoju. Honorowe obywatelstwo nadane mu przez Radę Miasta Wadowice w 1872 r. było potwierdzeniem zasług.

Audytorium zgromadzone w Spichlerzu Książki z zainteresowaniem słuchało, jak profesor Andrzej Zoll prezentował zapomniane wydarzenia. W pogrzebie Józefa barona Bauma w Marcyporębie uczestniczyli duchowni, których dzisiaj Kościół sławi jako świętych. Homilię w 1883 r. wygłosił w Marcyporębie św. ks. biskup dr Józef Sebastian Pelczar, a wówczas ks. dr Józef Sebastian Pelczar rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mszy świętej koncelebrowanej przewodniczył biskup Albin Dunajewski.

Do naszych czasów przetrwał rodzinny grobowiec Baumów przy kościele św. Marcina w Marcyporębie. I tutaj zaczyna się nowy rozdział w historii. Wokół idei odnowienia niszczejącego pomnika historii Pan Jacek Zoll z Księdzem Proboszczem Rafałem Marciakiem zjednoczyli społeczność: rodzinę, parafię Marcyporęba i władze gminy Brzeźnica. Za pozyskane fundusze z budżetów - państwa, gminy Brzeźnica, powiatu wadowickiego oraz środków od rodziny i parafian Urząd Gminy Brzeźnica, zarządzany przez Wójta Bogusława Antosa, zrealizował projekt odrestaurowania pomnika. Podczas spotkania z profesorem Andrzejem Zollem mistrz kamieniarski Pan Marek Biesaga przybliżył kulisy przebiegu prac konserwatorskich.

Uprzejmie dziękujemy Profesorowi Andrzejowi Zollowi za wykład i opowieść rodzinną, połączoną z dziejami Polski i świata. Wszystkim, którzy uczestniczyli w spotkaniu, dziękujemy za zainteresowanie historią. Na zaproszenie organizatorów odpowiedzieli i w spotkaniu uczestniczyli mieszkańcy gminy Brzeźnica i goście, w tym przedstawiciele rodzin Zollów, Głowińskich, Duninów, regionaliści i redaktorzy informacji. Do celów archiwalnych organizatorów spotkanie nagrywał i filmował Pan Józef Tracz, za co bardzo dziękujemy.

Wśród gości była Pani Agnieszka Wolańska – Doradca Zarządu do spraw Historii, Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kopalni Soli w Wieliczce, która koordynuje m.in. archiwalne kwerendy. Nowością była informacja, którą nam przekazała. Mianowicie Antoni baron Baum Appelshofen był odznaczony Orderem św. Stefana. Wśród wielu kopalnianych komór znajduje się w Wieliczce obszar „Komora Bauma” - upamiętnia działalność Antoniego barona Bauma Appelshofena, a inny obszar to „Komora Seelinga” – na część Antoniego Seelinga von Saulenfelsa. Antoni Baum i Antoni Seeling współpracowali przy wdrażaniu inwestycji rozwijających i zabezpieczających Kopalnię Soli w Wieliczce. Następnie Ferdynand Seeling von Saulenfels poślubił pannę Karolinę baronównę Baum.

W spotkaniu udział wzięli radni Rady Gminy Brzeźnica: Przewodnicząca Rady Jadwiga Kozioł z Nowych Dworów, Wiceprzewodniczący Rady Adam Kutermak z Łączan, Pan Marek Bobula z Marcyporęby, Pan Robert Kudłaszyk z Bęczyna, Pani Katarzyna Tylek z Brzeźnicy, Pani Małgorzata Klaja z Sosnowic, Pan Krzysztof Wyroba z Paszkówki, Pani Magdalena Borkowska z Kossowej.

Reprezentowane były dwie szkolne społeczności, poprzez udział Pani dyrektor Krystyny Korus ze Szkoły Podstawowej w Marcyporębie i Pani dyrektor Eweliny Kutermak z Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Brzeźnicy. Uczestniczyli: Pan Kazimierz Mostowik – dyrektor Centrum Kultury i Promocji w Brzeźnicy oraz Pani Małgorzata Drabczyk z Wadowickiej Biblioteki Publicznej, Pan Zbigniew Jurczak z Towarzystwa Miłośników Ziemi Wadowickiej. Dziękujemy.

Udział wzięli sołtysi z kilku miejscowości z gminy Brzeźnica. Sołtys Kopytówki Pani Katarzyna Bogdanowicz z delegacją mieszkańców Kopytówki, Sołtys Marcyporęby Pan Kamil Orgal, Sołtys Kossowej Pan Marek Janus, Sołtys Chrząstowic Pani Maria Grochal, Sołtys Nowych Dworów Pani Anna Orzechowska, Sołtys Wyźrału Pani Lucyna Przystał. Dziękujemy wszystkim, którzy przybyli i przyczynili się do uświetnienia wieczoru. Gość honorowy profesor Andrzej Zoll zintegrował swoją osobowością i wykładem zebranych.

Melodie grane na pianinie, przywołały na myśl klimat dawnych czasów. Dziękujemy za to Panu Tomaszowi Wilczakowi organiście z kościoła św. Marcina w Marcyporębie.

Zapraszamy do oglądania wystawy, która po raz pierwszy była zaprezentowana podczas wykładu i spotkania z profesorem Andrzejem Zollem. Wystawa będzie dostępna do 22 października 2024 r. w godzinach pracy Gminnej Biblioteki Publicznej w Brzeźnicy. Cyklicznie będziemy wracać do przypominania dokonań Józefa barona Bauma. W dniu 12 października jest rocznica urodzin, a w dniu 11 marca rocznica śmierci.

W imieniu organizatorów relację przygotowała,

Wiesława Jarguz – kustosz

Gminna Biblioteka Publiczna w Brzeźnicy